Als ondernemer bent u vol energie en vertrouwen begonnen aan een samenwerking in een BV. De onderneming levert een mooi product of dienst. Ook hebt u een ondernemingsplan met een visie, een strategie en heldere doelstellingen. Als er dan een geschil ontstaat tussen aandeelhouders, dan leidt dat af van waar het eigenlijk om gaat: de uitvoering van dat ondernemingsplan. Daarnaast veroorzaakt een aandeelhoudersgeschil vaak negatieve energie en onrust op de werkvloer. Dit alles gaat ten koste van de resultaten. Vaak vormt het zelfs een bedreiging voor de continuïteit van de onderneming. Om de onderneming niet in gevaar te brengen is snel ingrijpen noodzakelijk. U wilt weer rust in de tent! Welke middelen kunt u daarvoor inzetten?
Mediation
Als u nog enigszins “on speaking terms” bent met uw mede-aandeelhouder(s) kunt u kiezen voor mediation. Daarbij werkt u samen aan een oplossing onder leiding van een onafhankelijke en onpartijdige bemiddelaar (de mediator). Mediation is vaak een sneller, constructiever en goedkoper middel voor een oplossing dan een gerechtelijke procedure. In de meeste gevallen wordt met gemiddeld drie gesprekken een oplossing bereikt. Het slagingspercentage is circa 80 á 90%. Het vraagt wel van alle partijen de bereidheid om er met elkaar uit te komen.
De mooiste oplossing bij mediation is dat de verhoudingen worden hersteld en de aandeelhouders blijven samenwerken. Tijdens de mediation kan echter ook blijken dat het beter is om als aandeelhouders uit elkaar te gaan. Mogelijke oplossingen zijn dan bijvoorbeeld:
- juridische splitsing
- verkoop van aandelen aan een derde partij
- ontbinding en vereffening (of turboliquidatie) van de vennootschap
Komt u er in onderling overleg niet uit en is mediation niet het geschikte middel voor een oplossing? Dan kunt u naar de rechter stappen.
Uitstoting / uittreding (wettelijke geschillenregeling)
Bevatten de statuten of aandeelhoudersovereenkomst geen geschillenregeling, dan kunt u gebruik maken van de wettelijke geschillenregeling. Deze regeling kent twee opties:
- Uitstoting: zijn de gedragingen van een van de aandeelhouders de aanleiding voor het geschil, dan kunnen zijn mede-aandeelhouders hem via de rechter dwingen zijn aandelen over te dragen aan zijn mede-aandeelhouders. Zij zullen daarbij moeten aantonen dat deze aandeelhouder de belangen van de vennootschap schaadt.
- Uittreding: hierbij vraagt de aandeelhouder die wil uittreden de rechter om de andere aandeelhouder(s) te dwingen zijn aandelen over te nemen. De uittredende aandeelhouder zal hiervoor een vordering moeten instellen bij de rechter en daarbij moeten aantonen dat het voortduren van zijn aandeelhouderschap in redelijkheid niet langer van hem kan worden gevergd.
Voor beide opties geldt dus dat een rechter met bewijs moet worden overtuigd van de noodzaak tot uitstoting of uittreding. Is de rechter van mening dat het verzoek tot uitstoting of uittreding moet worden toegewezen? Dan moet de waarde van de aandelen worden bepaald. Partijen kunnen hierover zelf afspraken maken. Komen zij hier onderling niet uit, dan benoemt de rechter een deskundige om de aandelen te waarderen. Partijen zijn vervolgens verplicht zich aan die prijs te houden.
Het nadeel van de wettelijke geschillenregeling is dat uitstotings- en uittredingsprocedures vaak lang duren. In de tussentijd duurt het geschil voort. Hebt u die tijd niet? Dan kunt u als alternatief ook een zogenaamde enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer starten.
Enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer
Een enquêteprocedure wordt gevoerd bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam. Het belangrijkste doel van een enquêteprocedure is herstel van de goede verhoudingen.
De eerste stap in een enquêteprocedure is het verzoek aan de Ondernemingskamer om onderzoek te laten doen naar het beleid en de gang van zaken binnen een vennootschap. Daarnaast kunt u aan de Ondernemingskamer vragen om onmiddellijke voorzieningen te treffen waarmee de impasse kan worden voorkomen of opgeheven, zodat de onderneming tijdens het onderzoek gewoon door kan draaien. Voorbeelden van onmiddellijke voorzieningen zijn:
- het schorsen van een bestuurder
- het benoemen van een (interim) bestuurder en/of commissaris
- het (tijdelijk) schorsen van het stemrecht op aandelen
- het (tijdelijk) schorsen van besluiten
Wijst de Ondernemingskamer het enquêteverzoek toe? Dan benoemt zij een onderzoeker om onderzoek te doen naar de relevante feiten. U moet de onderzoeker toegang geven tot alle informatie van de vennootschap. De onderzoeker legst zijn bevindingen vast in een verslag. Als u of uw mede-aandeelhouders op basis van dit verslag van mening zijn dat sprake is van wanbeleid, dan kunt u de Ondernemingskamer in een tweede fase verzoeken om definitieve maatregelen te nemen. Dit kunnen ook verregaande maatregelen zijn, zoals ontslag van een bestuurder, vernietiging van een besluit of zelfs ontbinding van de vennootschap.
De Ondernemingskamer heeft dus verregaande bevoegdheden en kan snel daadkrachtig optreden. Dat maakt een enquêteprocedure in veel gevallen geschikt om impasses binnen een onderneming te doorbreken.
Conclusie
Onderling overleg – al dan niet onder begeleiding van een mediator – is in de meeste gevallen de snelste weg naar een oplossing. Komt u er in onderling overleg of mediation niet uit? Dan is de gang naar de Ondernemingskamer in de meeste gevallen de snelste weg naar een oplossing. Maar ook de gewone rechter kan knopen doorhakken in een aandeelhoudersgeschil.
Vragen?
Hebt u te maken met een (dreigend) aandeelhoudersgeschil? Of wilt u advies over hoe u een aandeelhoudersgeschil kunt voorkomen? Neem dan gerust contact met ons op. Door onze ruime ervaring met aandeelhoudersgeschillen begrijpen wij de dynamiek en de gevoeligheden waar u mee te maken hebt. Daardoor kunnen we snel schakelen en u helpen de snelste weg te vinden naar een oplossing.
Door André Jansen (specialist ondernemingsrecht)
