Handhaving van het energielabel C voor kantoren: een tijger zonder tanden?

Sinds 1 januari 2023 moeten veel kantoorpanden minimaal energielabel C hebben. Maar voor welke panden geldt dit eigenlijk? Wat zijn de consequenties als een pand geen energielabel C heeft? En wordt er al gehandhaafd?

Energielabel C

Een maximale fossiele energiebehoefte van 235 kWh/m2 per jaar of een Energie-Index van minimaal 1,3 (uitgedrukt met een letter: energielabel C); dat is waar de meeste kantoren sinds 1 januari 2023 minimaal aan moeten voldoen. Deze verplichting volgt uit het Bouwbesluit 2012 en was dus al langere tijd bekend.

Op 1 januari 2023 had 45% van de kantoorpanden in Nederland echter nog geen energielabel C (op 1 april 2023 was dit percentage 43%, wat een stijging van slechts 2% in een kwartaal tijd betekent). Een deel van de kantoren (zo’n 35%) had op 1 januari 2023 überhaupt nog geen energielabel. En in Amsterdam was het nog slechter gesteld: 72% van de Amsterdamse kantoren voldeed begin dit jaar nog niet aan de verplichting.

Definitie kantoorgebouw en uitzonderingen op de labelplicht

Een kantoorgebouw is een gebouw of een gedeelte daarvan met een of meer kantoorfuncties en nevengebruiksfuncties. Een kantoorverzamelgebouw met enkel kantoorfuncties en eventuele nevenfuncties van die kantoorfuncties wordt aangemerkt als één kantoorgebouw. Voor zo’n gebouw kan dus worden volstaan met één label. Overigens is het feitelijk gebruik bepalend voor de vraag of een gebouw een kantoorfunctie heeft.

De labelplicht geldt niet voor:

  • multifunctionele gebouwen waarbij de gebruiksoppervlakte aan kantoorfuncties van het gebouw minder dan 50% is
  • kleine kantoorgebouwen: gebouwen kleiner 100m2
  • monumentale gebouwen
  • kantoorgebouwen die maximaal 2 jaar worden gebruikt

Gebruiksverbod zonder energielabel C

Voor kantoorpanden zonder energielabel C (of hoger), geldt sinds 1 januari 2023 in principe een gebruiksverbod. De handhaving hiervan ligt bij de gemeenten. De minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft gemeenten aangemoedigd om proactief tot handhaving over te gaan, om te voorkomen dat men de label C verplichting niet serieus neemt.

Een gebruiksverbod raakt in feite zowel de verhuurder als de huurder. Over de vraag wie verantwoordelijk is voor het energielabel C (huurder, verhuurder of beheerder), zal ik in een volgend blog schrijven.

Handhaving energielabel C

Het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO) heeft voor de handhaving een stappenplan met verschillende termijnen opgesteld. Dit stappenplan is bedoeld als ondersteuning voor gemeenten en zorgt dat zij zo veel mogelijk dezelfde boodschap uitdragen. Het IPLO adviseert een 5-stappenplan:

  1. vooraankondiging
  2. controle
  3. hercontrole op de aanschrijving
  4. handhaving
  5. escalatie handhaving

Vooraankondiging en hercontrole

Op grond van dit stappenplan moesten alle kantoren die niet voldoen aan de energielabel C plicht uiterlijk maart 2023 zijn aangeschreven (stap 1). Die kantoren zouden vervolgens binnen 3 maanden (juni 2023) een geldig energielabel moeten overleggen, of een tijdsplanning met de benodigde maatregelen om hieraan te voldoen. Als bij hercontrole blijkt dat niet wordt voldaan aan energielabel C of hoger, kan worden overgegaan tot handhaving.

De gemeente kan een gebruiksverbod opleggen zolang er geen energielabel C beschikbaar is. Maar in eerste instantie zal een last onder dwangsom worden opgelegd aan de gebouweigenaar, vervolgens een hogere last onder dwangsom of last onder bestuursdwang. Een bestuurlijke boete behoort ook tot de mogelijkheden.

Omdat iedere gemeente zelf verantwoordelijk is voor de handhaving en het stappenplan van IPLO slechts handvatten biedt, zal de handhaving per gemeente anders zijn en zullen de verschillende sanctiemiddelen mogelijk niet uniform worden ingezet.

Conclusie

Al met al lijkt het nog niet echt storm te lopen; voor zover bekend zijn er in de praktijk nog geen kantoorpanden gesloten of boetes opgelegd. Dit is in lijn met de landelijke handhavingsstrategie van IPLO zoals hierboven beschreven.

Hoewel kantooreigenaren zonder energielabel C op dit moment in overtreding zijn, lijkt handhaving voorlopig uit te blijven. Een tijger zonder tanden dus, vooralsnog. Een aandachtspunt voor verhuurders is wel dat er inmiddels een clausule met betrekking tot de energielabel C verplichting beschikbaar is om toe te voegen aan de ROZ-modelhuurovereenkomst. Dit maakt dat het noodzakelijk is om bij het aangaan van een nieuwe huurovereenkomst een energielabel te hebben of hier in ieder geval een plan voor te hebben.

Vragen?

Heeft u als verhuurder een brief ontvangen van de gemeente of vraagt u zich af wat als (ver)huurder uw verplichtingen zijn? Twijfel dan niet om contact met ons op te nemen. Wij adviseren u graag.

Door Charlotte de Haan

Image 01 Image 01